ดอยสูงแห่งหนึ่งของจังหวัดเชียงราย ที่ นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติรู้จักกันเป็นอย่างดี คงจะหนีไม่พ้น ‘ดอยแม่สลอง’
ดอยแม่สลอง เป็นที่ตั้งของหมู่บ้านแห่งหนึ่งที่ชื่อว่า ‘หมู่บ้านสันติคีรี’ แต่เดิมชื่อว่า ‘บ้านแม่สลองนอก’ ซึ่งเป็นชุมชนของผู้อพยพที่มาจากกองพล 93 จากสหภาพพม่า โดยได้เข้ามาในเขตไทยอยู่จำนวนสองกองพันคือ กองพันที่ 3 อยู่ที่อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ และกองพันที่ 5 อยู่ที่บ้านแม่สลองนอก ตั้งแต่ พ.ศ.2504 เพื่อใช้เป็นชุมชนกันชนกับชนกลุ่มน้อยในขณะนั้นจึงทำให้ดอยแม่สลองเป็นดินแดนที่มีแต่ปัญหาทั้งปัญหายาเสพติดและกองกำลังติดอาวุธ ซึ่งทางการไทยได้พยายามแก้ไขปัญหานี้ โดยการโอนกองกำลังเหล่านี้ให้ไปอยู่ในความดูแลของกองบัญชาการทหารสูงสุด จนกระทั่งปี พ.ศ.2515 คณะรัฐมนตรีมีมติรับทหารจีนคณะชาติให้สามารถอาศัยอยู่ในแผ่นดินไทยอย่างเป็นทางการและปลดอาวุธกับให้ยุติการค้าฝิ่น แล้วหันไปทำอาชีพเกษตรกรรมคือ ปลูกชาและปลูกสนสามใบ เพื่อทดแทนป่าชุมชนบนดอยแม่สลอง พร้อมกันนั้นก็ได้ให้ชื่อใหม่แก่บ้านแม่สลองนอกว่า บ้านสันติคีรี แล้วเมื่อปี พ.ศ.2521 ก็ได้มีการออกบัตรประชาชนให้คนให้หมู่บ้าน นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาดอยแม่สลองก็มีแต่ความสุขสงบและกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียง ซึ่งสถานที่ท่องเที่ยวที่ใครๆ ก็ไปเยือนเริ่มจาก..- อนุสรณ์สถานอดีตทหารจีนคณะชาติภาคเหนือ ประเทศไทย เป็นอนุสรณ์สถานที่สร้างขึ้น เพื่อระลึกถึง
ประวัติศาสตร์ว่า ที่ บ้านสันติคีรี คือหมู่บ้านของอดีตทหารจีนคณะชาติ (ก๊กมินตั๋ง) กองพล 93 ที่ได้ช่วยราชการไทยต่อสู้และปราบปรามคอมมิวนิสต์ในพื้นที่ ดอยหลวง ดอยขาวและดอยผาหม่น จังหวัดเชียงราย ในปี พ.ศ.2514-2528 แล้วก็ที่พื้นที่
เขาย่า จังหวัดเพชรบูรณ์ ในปี พ.ศ.2524 โดยจากการสู้รบครั้งนั้น อดีตทหารจีนคณะชาติได้เสียชีวิตและบาดเจ็บทุพพลภาพเป็นจำนวนมาก รัฐบาลไทยจึงกำหนดสถานะให้อดีตทหารจีนคณะชาติเหล่านั้นถือเป็นผู้ทำคุณประโยชน์ให้แก่ประเทศไทยและให้แปลงสัญชาติเป็นไทยได้ ทำให้อดีตทหารจีนคณะชาติ สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอุดลยเดช (พระราชอิสริยยศในขณะนั้น) เป็นอย่างมาก อนุสรณ์สถานอดีตทหารจีนคณะชาติแห่งนี้ได้ถูกออกแบบก่อสร้างและตกแต่งด้วยสถาปัตยกรรมจีน ภายในเป็นที่แสดงประวัติความเป็นมาของชุมชนแม่สลอง ประวัติของทหารจีนคณะชาติ ความเหนื่อยยาก การตั้งรกรากในประเทศไทยและมีห้องสมุดเก็บรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องไว้เป็นหลักฐานอ้างอิง แล้วก็มีการจัดการแสดงภาพถ่ายประวัติศาสตร์ รูปภาพความเป็นมาและสิ่งสำคัญต่างๆ บนดอยแม่สลองตั้งแต่ครั้งอดีต นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมได้ทุกวัน ตั้งแต่เวลา 8.00-17.00 น. มีค่าเข้าชม สำหรับคนไทย 20 บาท และ คนต่างชาติ 50 บาท
– พระธาตุศรีมหาโพธิ์มงคลบุญชุ่ม เป็นวัดที่ราษฎรบนแม่สลองทุกชนเผ่าร่วมกับครูบาบุญชุ่ม สร้างขึ้นเมื่อวันที่
5 พฤศจิกายน พ.ศ.2549 เนื่องในวโรกาสที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอุดลยเดช (พระราชอิสริยยศในขณะนั้น) ได้ทรงครองราชย์ครบ 60 ปี ภายในพระอุโบสถเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นที่เคารพของชาวแม่สลอง
– พระบรมธาตุเจดีย์ศรีนครินทราสถิตมหาสันติคีรี เป็นพระบรมธาตุที่สร้างขึ้นและแล้วเสร็จในปี พ.ศ.2539
เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จย่าหรือสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี พระบรมธาตุฯ เป็นพระเจดีย์แบบล้านนาประยุกต์ บนฐานสี่เหลี่ยมลดชั้น สูงประมาณ 30 เมตร ฐานกว้างด้านละประมาณ 15 เมตร ประดับกระเบื้องสีเทา มีซุ้มจระนำด้านละ 3 ซุ้ม เรือนธาตุประดับพระพุทธรูปยืน 4 ทิศ องค์ระฆังประดับแผ่นทองและแกะสลักลวดลายสวยงาม ใกล้กับองค์พระเจดีย์เป็นวิหารแบบล้านนาประยุกต์ ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานของพระบรมธาตุฯ อันเป็นจุดสูงสุดของเทือกเขาแห่งนี้ พระบรมธาตุเจดีย์ศรีนครินทราสถิตมหาสันติคีรีอยู่ห่างจากหมู่บ้านสันติคีรีประมาณ 4 กิโลเมตร
– สุสานนายพลต้วน ซี เหวิน นายพลต้วน ซี เหวิน เป็นอดีตผู้นำทหารจีนฮ่อแห่งกองพันที่ 5 กองพล 93 ที่สุสาน
สร้างด้วยหินอ่อนทั้งหมด แท่นบรรจุร่างของนายพลต้วน ซี เหวิน อยู่ภายในศาลาเก๋งจีนขนาดใหญ่สีขาว พื้นปูหินอ่อน ด้านหลังแท่นบรรจุศพ มีภาพถ่ายเก่าแก่เกี่ยวกับประวัติและผลงาน ด้านหน้าเป็นลาดเนินมีตัวอักษรจีนคำว่า ‘ต้วน’ สีทองบนพื้นสีฟ้า สุสานนายพลต้วนแห่งนี้ตั้งอยู่บนเนินเหนือหมู่บ้านสันติคีรี ในระดับความสูงประมาณ 1,300 เมตร โดยสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2523 รอบบริเวณที่ตั้งสุสานเป็นจุดชมวิวทิวทัศน์ของดอยแม่สลองและสามารถมองเห็นหมู่บ้านสันติคีรีอยู่ในหุบเบื้องล่างอีกด้วย ที่แห่งนี้ถือเป็นสถานที่ที่นักท่องเที่ยวนิยมไปเยี่ยมชม
– เที่ยวชมไร่ชา บนดอยแม่สลองเป็นแหล่งปลูกชา ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจของหมู่บ้านสันติคีรี ที่แห่งนี้มีทั้งไร่ชา โรง
อบชาและร้านจำหน่ายชากับอุปกรณ์ชงชา โดยชาที่มีชื่อเสียงและเป็นที่นิยมของที่นี่คือ ชาอู่หลง เป็นชาที่มีกลิ่นหอมและมีสรรพคุณดีๆ หลายอย่าง
จะเห็นว่า บนดอยสูงแห่งนี้ ช่างมีเสน่ห์น่าไปเยือนยิ่งนัก ใครที่ชื่นชอบเที่ยวดอยก็ไม่ควรจะพลาด…ดอยแม่สลอง